Arkana Svet, Vejtov špil
NAPOMENA:
Ovaj tekst preuzet je iz moje knjige "Ideologija tarota" u okviru mojih Sabranih ezoterijskih spisa
Konačno dolazimo do broja
dvadeset i jedan koji označava poslednju u nizu velikih arkana, a to je Svet,
odnosno Univerzum. U Rečniku simbola, za ovaj broj je rečeno da
predstavlja simbol savršenosti, odnosno trostruku sedmorku. Stvaranje sveta je
kruna procesa opisanog slikama tarota. Po nekima to je aluzija na biblijski
Novi Jerusalim, grad večnog života, grad spašenih i svetih. To nije nekakav idealizovani grad prošlosti nego
predstavlja projekciju savršene ljudske zajednice u nekakvom drugom vremenu i drugom svetu. Kvadrat, odnosno
kocka, simbol je te projekcije, dok je prvobitno rajsko stanje predstavljeno
krugom, odnosno sferom. U Keri Jejl Viskonti Sforca tarotu na arkani Svet
vidimo superiorni lik kakve vladarke ili matrone koja sa oblaka nadvisuje
pejzaž načičkan utvrđenim gradovima i lađama. Dominantna žena u desnoj ruci
drži žezlo a u levoj krunu. Sličan motiv vidimo na toj karti u špilu Šarla VI, s tom razlikom što matrona ne
drži u ruci krunu nego globus. Istovremeno pejzaž sa gradovima je uokviren
krugom. Nalik ovome je i onaj u Rozenvaldu, s tom razlikom što ženski lik ima
krila. U tarotu d’Este isti je motiv, ali je razlika u tome što umesto kakve
moćne žene ovde imamo nago krilato dete, odnosno anđela, dok u samom dnu karte,
ispod predstave gradova, zapažamo pticu, verovanto orla, kako širi krila.
Pierpont Morgan Bergamo ovu arkanu predstavlja sa dva naga krilata dečaka
(anđela) koji stoje na zemlji i u vis drže podignutu sferu u kojoj se nalazi
utvrđeni grad. Obojica imaju crvene šalove. Vivil verzija ove arkane nalikuje
marseljskoj, ali središnji lik ima oreol, štap i plašt.
Svet, Viskonti di Madrone špil
U Marseljskom špilu tu vidimo
ženski (neki kažu hermafroditni) lik, uhvaćen u pokretu. To je naga plavokosa
devojka koja pleše. Ogrnuta je komadom crvene tkanine koja podseća na šal ili
je u pitanju marama. Menli Palmer Hol primećuje da je oblik koji marama zauzima
sličan hebrejskom slovu kap. U levoj ruci drži žuti štap čiji su krajevi
crveni. U desnoj ruci nije sasvim jasno šta se nalazi, mada neki taroti i tu
smeštaju još jedan štap. Zanimljivo, njene noge, u zanosu plesa, uobličavaju
krst, što ovaj lik povezuje sa likovima Obešenog i Cara, ali i sa Zvezdom, s
obzirom da tako nameštene noge podsećaju na svastiku. Krst Obešenog i Cara je
statičan, ali je zato krst devojke Sveta dinamičan. Svet je stalno u pokretu,
što znači da to nije neki idealni nepokretni i neprirodni svet, već univerzum
stalnog kruženja. Devojčin ples odigrava se u prostoru omeđenom vencem oblika
vesike ili mandorle, tj badema, koji jeste jedan od drevnih simbola Velike Majke. U njemu je ona na neki
način zaštićena. Istodobno, ta predstava devojke u mandorli, jeste lik duše
sveta. Imamo istih takvih predstava Isusa Hrista, kao Hrista u slavi,
okruženog sa četiri evanđeoska stvorenja. Osim toga, u Mantenja tarokiju lik
Jupitera sedi u okviru tog oblika. Oblik mandorle, kako primećuje Seli Nikols,
za razliku od uroborosa, nagoveštava dalji razvoj, i dodaje zanimljivu opasku
da je marseljska verzija ove karte napustila tradicionalni kolektivni
simbolizam Novog Jerusalima u korist individualnijeg i više nekako ljudskog
pristupa. Venac u obliku mandorle Menli Palmer Hol tumači kao prirodu koja
okružuje plameni centar. Taj venac je kruna inicijata ili, kako je Elifas Levi
to rekao, kruna koja se odnosi na vrhovnu sefiru Keter. Kruna je, po Holu, simbol onog ko je
nadvladao četiri čuvara i ušao u prisustvo razotkrivene Istine.
Svet, Pierpont Morgan Bergamo špil
U uglovima karte postavljene su
četiri heruvimske životinje: u donjem levom uglu je bik, u donjem desnom je
lav. To su zemljane zveri. U gornjem levom uglu je krilati anđeo ljudskog lika,
dok u gornjem desnom uglu nalazimo orla. Anđeo i orao su bića visina. Raspored
heruvimskih životinja odgovara rasporedu elemenata označenih pentagramom u
doktrini Zlatne zore i sa rasporedom elemenata u enohijanskim tablama Džona
Dija: dole levo je Zemlja, dole desno je Vatra, gore levo je Vazduh, gore desno
je Voda. Oni zajedno čine osnovu kvadrata u koji je smeštena vesika, a što bi u
trodimenzionalnoj projekciji bila kocka koja sadrži jajast oblik. Ovde ću dati kratke opise uloga četiri heruvimske životinje u
skladu sa atribucijama evropskog ezoterizma: Bik – element Zemlja, sazvežđe i
znak Bika, jevanđelje Svetog Luke (koje govori o Hristovom delanju na zemlji);
Lav – element Vatre, sazvežđe i znak Lava, jevanđelje Svetog Marka; Anđeo –
element Vazduha, sazvežđe i znak Vodolije, jevanđelje Svetog Mateje (govori o
Hristovoj geneologiji); Orao – element Vode, sazvežđe i znak Škorpije,
jevanđelje Svetog Jovana (nadahnuće i božanska priroda Hrista). Postoji
sličnost heruvima sa četiri Horusova sina koji stoje na četiri strane sveta.
Oni nose nebesko tle, četvornu kristalnu ili ledenu ploču, kako je opisano u
knjizi proroka Jezekilja.
Zlatna zora ovu kartu naziva: Velikan
u noći vremena, što odgovara atribuciji Saturna i hebrejskom slovo tau,
što znači krst, a čija staza na Drvetu života povezuje zemaljsko kraljevstvo
(Malkut) i Mesečevu sefiru Jesod. Hijeroglif krsta vezan je za tajnu karte
Svet. Krst je egzistencija, patnja života i promene putem koje menjamo naše agregatno
stanje, da se tako izrazim. U dubljem smislu krst je simbol univerzalnog
života, dok u svojoj egipatskoj verziji označava večni život i polni organ
boginje Izide. U Marseljskom špilu oblik krsta se pojavljuje na kartama Papesa
(na njenim grudima), Sud (na trubi anđela), Car (krst načinjen nogama i krst na
vrhu žezla), Carica (vrh žezla), Obešeni (načinjen nogama), te na kraju
trostruki krst štapa koji drži Papa. Na samoj karti Svet krst nije prisutan,
ali je imanentan. Zapravo, u vencu oblika vesike, kojim je uokvirena središnja
ženska figura, imamo dva crvena poveza u obliku X, gornji i donji, što ukazuje na zaokruženost procesa, na postignuto savršenstvo.
Prisustvo krsta na ovim kartama nagoveštava njihov značaj u simbolizmu procesa
dobijanja ugaonog kamena alhemičara. Međutim, krst kao simbol ugaonog kamena
ukazuje na osnovu hrama, a taj hram vidljiv je u dnu Krolijevog dizajna ove
karte. Uostalom, krstasta osnova katedrala, na šta ukazuje Fulkaneli, ukazuje
na ideju o kamenu na kome je Isus podigao svoju Crkvu. Dakle, u Krolijevom
Univerzumu nema krsta, ali je zato istaknut hram. Sa druge strane, u Krolijevom
špilu krst se pojavljuje kod Carice, Obešenog i na karti Umerenost kao mali
grčki krstić na loncu.
Na Krolijevoj karti peti
element je predstavljen ženom i zmijom (Eva i Zmija) koje su okružene sa četiri heruvima, odnosno
četiri sfinge, elementa, arhanđela. U Krolijevom špilu u tu kartu umetnuto je
oko pod čijim zračećim pogledom žena pleše sa zmijom. Preko ove karte Kroli
poručuje – budite žena u igri sa zmijom,
pred licima heruvima i pogledom Božjeg oka. Božje oko predstavljeno je
najsjajnijom zvezdom na nebu, Venerom. Isto to oko u Krolijevom špilu prisutno je na karti Kula. Ta žena
koja pleše sa zmijom je devica, duša sveta koja je lik univerzuma. Po Kroliju,
to je prikaz svetkovanja izvršenja Velikog dela. Naposletku, Krolijeva karta
prikazuje i elipsu sastavljenu od sedamdeset dva odeljka koji označavaju
kvinare zodijaka, odnosno imena anđela Šemhamforaša.
Jupiter, Mantenja taroki
Karta Svet je svojevrsna mapa,
bilo da kosmos shvatamo kao sveukupnost univerzuma ili arhitektonsko-simboličko
savršenstvo hrama. Simbolički ova karta može biti prikazana kockom ili
heksagramom. To je kosmos prikazan kao um. Svet je krst, a krst je univerzalni
ključ. Ženski lik na slici u ruci drži dva štapa, odnosno sa obe ruke upravlja
silinama spiralne zmije. Elifas Levi je u ovoj arkani video simbol Hermesove
knjige, odnosno ključ hermetizma. Menli Palmer Hol opšti simbolizam ove arkane
ocenjuje kao mikrokosmos makrokosmosa, budući da su u njoj, kako on
kaže, sabrani svi agensi koji doprinose strukturi stvaranja. U prostornoj kocki karta Svet predstavlja zamišljenu tačku
koja se nalazi u samom njenom središtu. To je središte kocke, odnosno centar
kruga, sfere ili heksagrama te predstavlja univerzalnu svest ili sveopštu
perspektivu. Osim toga, centralna pozicija arkane Svet (i slova tau) u kocki ukazuje na dodir sa mitskim
središtem, a što samo po sebi znači ukidanje svetovnog vremena i prelazak na
mitološko, odnosno kosmotvoračko vreme izvan vremena. U tom smislu karta Svet je simbol pupka sveta, a što
je na nebesima zvezda Severnjača, astronomska atribucija koju je ovoj karti
dodelio Osvald Virt.
Jedna od široko prihvaćenih
asocijacija karte Svet jeste da ona predstavlja Dušu sveta. Po alhemičarima, Anima mundi, odnosno Duša sveta,
jeste izraz kvintesencije, odnosno savršenog petog elementa. Ronald Deker ukazuje da je u mističnom platonizmu Duša sveta
povezivana sa planetom Jupiter. On pominje da su u periodu preobražaja Rimske imperije u hrišćansko carstvo,
astrolozi poimali Jupitera kao boga vere, odnosno zaštitnika nove religije.
Zato je u srednjovekovnoj umetnosti Jupiter predstavljan kao monah ili
sveštenik, a što bi ga pre moglo dovesti u vezu sa kartom Papa. Međutim, Duša
sveta se pojavljuje i u obliku boginje Fortune, pa stoga ženski lik ove arkane
može biti poistovećena i sa njom. U firentinskom Minkijate tarotu imamo kartu
Fortuna predstavljenu krilatim likom koji stoji na sferi, u jednoj ruci drži krunu a u
drugoj veliku strelu ili koplje. U demonskom smislu, Svet predstavlja ulazak u
Pakao. Jedan od simbola ove karte je i zmija, koja u naopakoj perspektivi
predstavlja čuvara paklenog praga, da povuče one koji su blizu i ne dozvoli
onima koji su unutra da izađu. Kao što Elohimi stvaraju Novi Jerusalim kao
nebeski grad u obliku kocke, tako Zmaj stvara Novi Vavilon u obliku kocke, u
dubinama i tminama neizmernog bezdana.
Hajnrih Aldegrever (1502-1538),
Fortuna
Ilustracija iz knjige Ronalda
Dekera, The Esoteric Tarot
